Kto może założyć fundację w Polsce?
Fundację może założyć:
- osoba fizyczna, czyli każda pełnoletnia osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych (nie trzeba mieć obywatelstwa polskiego ani stałego zamieszkania w Polsce),
- osoba prawna, np. spółka z o.o., stowarzyszenie, uczelnia, inna fundacja.
Nie ma górnego limitu liczby fundatorów – fundację może założyć jedna osoba lub grupa osób. Co ważne, fundator nie musi być członkiem zarządu ani pracownikiem fundacji. Jego główną rolą jest przekazanie majątku na rzecz fundacji oraz określenie jej celów i struktury w statucie.
Czy można założyć fundację online w 2025 roku?
Tak – część formalności związanych z rejestracją fundacji można przeprowadzić przez internet, ale nie cały proces odbywa się zdalnie.
Nie mamy tutaj do czynienia z podobnym rozwiązaniem jak w przypadku spółki z o.o. zakładanej przez S-24, gdzie w zasadzie cały proces łącznie ze stworzeniem i podpisaniem umowy spółki odbywa się online.
Co można zrobić online w przypadku fundacji:
- podpisać dokumenty przy użyciu podpisu kwalifikowanego lub profilu zaufanego (ePUAP – jeśli fundatorem jest osoba fizyczna),
- złożyć wniosek o rejestrację fundacji w KRS przez Portal Rejestrów Sądowych (PRS), gdzie dołącza się m.in. uchwałę fundatora/ów o powołaniu zarządu, czy przyjęciu statutu,
- po rejestracji – otrzymać NIP i REGON automatycznie z urzędu.
Co wymaga osobnej uwagi?
Powołanie fundacji wymaga wizyty u notariusza, gdzie składamy oświadczenie woli o ustanowieniu fundacji.
Również założenie rachunku bankowego dla fundacji często wiąże się z koniecznością wizyty w oddziale lub przesłania papierowych dokumentów.
Ile trwa założenie fundacji?
Czas potrzebny na założenie fundacji zależy głównie od szybkości działania fundatora oraz od tempa rozpatrywania wniosku przez sąd rejestrowy. W praktyce wygląda to tak:
- wizyta u notariusza (kilka godzin) – na tym etapie potrzebne będą cele fundacji i zdefiniowanie majątku, który mamy przekazać na rzecz fundacji,
- przygotowanie dokumentów (statut, uchwała, wniosek KRS): zwykle 2–3 dni robocze,
- złożenie wniosku do KRS: możliwe tego samego dnia, przez PRS lub w wersji papierowej,
- rejestracja fundacji przez sąd: z reguły od 7 do 30 dni roboczych, choć czasem może to potrwać dłużej, np. w przypadku braków formalnych lub dużego obłożenia sądu.
Całość może zamknąć się w 2-3 tygodniach, ale warto założyć bufor – realnie lepiej planować około 4–6 tygodni od podjęcia pierwszych czynności do momentu, gdy fundacja może w pełni działać (łącznie z kontem).
Warto też zauważyć, że błędy w dokumentach np. w statucie mogą sprawić, że sąd każe nam je poprawić. Oczywiście wydłuży to cały proces.
Czy każda fundacja jest organizacją non profit?
Tak – zgodnie z polskim prawem każda fundacja jest organizacją non profit. Oznacza to, że:
- nie może działać w celu osiągania zysku dla fundatora, zarządu czy członków rodziny,
- przychód / dochód fundacji (np. z darowizn, dotacji, działalności gospodarczej) musi być przeznaczony na realizację celów statutowych,
- nawet jeśli fundacja prowadzi firmę (czyli działalność gospodarczą), zysk z tej działalności nie może być wypłacany jako dywidenda ani przekazywany prywatnym osobom.
Fundacja może jednak wypłacać wynagrodzenia za wykonaną pracę, zatrudniać ludzi czy opłacać zlecenia – o ile wszystko to jest związane z jej celami.
Czym fundacja non profit różni się od fundacji w myśl ustawy o fundacjach?
W praktyce pojęcie „fundacja non profit” jest używane potocznie – najczęściej przez osoby, które chcą podkreślić, że ich organizacja nie działa dla zysku. Tymczasem zgodnie z ustawą o fundacjach, każda fundacja zarejestrowana w Polsce ma charakter non profit – ustawa nie przewiduje fundacji komercyjnych.
Co to oznacza?
- „Fundacja non profit” i „fundacja” to w Polsce dokładnie to samo, jeśli mówimy o organizacji wpisanej do KRS.
- Termin „non profit” bywa wykorzystywany marketingowo (np. w opisie działań społecznych firm lub projektów CSR), ale nie wprowadza rozróżnienia prawnego.
- Fundacja może mieć różne cele: społeczne, kulturalne, edukacyjne, sportowe, ekologiczne – ale żaden z tych celów nie może być nastawiony na prywatny zysk.
Nie istnieje więc odrębna kategoria „fundacji komercyjnych” – jeśli organizacja działa dla zysku, jest po prostu przedsiębiorstwem, nie fundacją.
Nieco zamieszania w takim rozróżnieniu wprowadziło pojawienie się fundacji rodzinnej, która przynależy właśnie do prywatnego / komercyjnego sektora. Taka fundacja nie działa jednak w myśl ustawy o fundacjach, ale w myśl ustawy o fundacjach rodzinnych.
Czy fundacja może prowadzić działalność gospodarczą?
Tak – wiele fundacji w Polsce prowadzi działalność gospodarczą, np. sklepy internetowe, usługi edukacyjne, publikacje. Aby było to możliwe, trzeba:
- zamieścić odpowiedni zapis w statucie (np. już przy rejestracji),
- wskazać, w jakim zakresie fundacja będzie prowadzić działalność (kody PKD),
- zgłosić to we wniosku do KRS.
Dochód z działalności gospodarczej musi być w całości przeznaczony na cele statutowe fundacji. Fundacja prowadząca działalność gospodarczą musi również prowadzić pełną księgowość oraz zarejestrować się jako płatnik podatku VAT – jeśli przekroczy limity lub wykonuje określone usługi.
Więcej o działalności gospodarczej w fundacji znajdziesz w tym wpisie.
Czy fundacja musi mieć zarząd?
Tak – zarząd to obowiązkowy organ fundacji, który:
- reprezentuje fundację na zewnątrz,
- zarządza jej majątkiem,
- odpowiada za realizację celów statutowych,
- podejmuje decyzje operacyjne i strategiczne.
Zarząd może składać się z jednej osoby lub kilku osób – zależy to od postanowień statutu. Fundator może być członkiem zarządu, ale nie musi. Warto zaznaczyć, że fundacja nie ma walnego zgromadzenia ani członków, jak to jest w stowarzyszeniu – to właśnie zarząd jest głównym organem decyzyjnym.
Czy fundacja może zatrudniać pracowników?
Tak – fundacja może zatrudniać pracowników tak samo jak firma czy inna organizacja. Może to być:
- zatrudnienie na podstawie umowy o pracę (np. koordynator projektu, specjalista, księgowa),
- umowy cywilnoprawne (zlecenia, dzieła),
- współpraca z wolontariuszami.
Fundacja jako pracodawca ma wszystkie obowiązki wobec ZUS, urzędu skarbowego i PIP – warto mieć to na uwadze od początku.
Więcej o zarobkowaniu w fundacji pisaliśmy tutaj.
Podsumowanie – co warto zapamiętać?
Zakładanie fundacji nie jest tak skomplikowane, jak mogłoby się wydawać. W praktyce:
- fundację może założyć niemal każdy – samodzielnie lub z pomocą prawną,
- część formalności da się załatwić przez internet,
- czas rejestracji to zwykle od 2 do 6 tygodni,
- każda fundacja działa non profit, ale może prowadzić działalność gospodarczą,
- fundacja musi mieć zarząd i może zatrudniać pracowników,
- nie istnieje osobna „fundacja non profit” – wszystkie fundacje działają bez celu zarobkowego.
Masz dodatkowe pytania? Zapisz się na bezpłatną konsultację. Pamiętaj też, że zajmujemy się kompleksową obsługą procesu założenia fundacji.
